Lửa và rừng – Sự đối mặt giữa thiện và ác, giữa người với người

                                                                                                                                Đoàn Hữu Nam

Từ sức sống ngồn ngộn trong tiểu thuyết Lửa và thuốc phiện của nhà văn Hoàng Thế Sinh nhà biên kịch Đoàn Hữu Nam đã chuyển thể thành kịch bản phim truyền hình Lửa và rừng có độ dài 15 tập, được hàng phim Truyền hình cáp VTC sản xuất năm 2012, giới thiệu trên màn hình từ ngày 05/7/2012.

Phim có bối cảnh vào thời điểm đồng bào Mong miền núi Tây Bắc đang có cuộc chiến công khai, quyết liệt giữa người trồng cây thuốc phiện với thiên nhiên (phá rừng làm nương thuốc phiện), với những người mê muội vì hám lời, đến những người nghiện với người lương thiện, những người nghiện với nhau, lúc âm thầm dai dẳng, lúc đối mặt quyết liệt với mưu mô, súng đạn.

Phim hình thành hai tuyến nhân vật tốt xấu rõ rệt.

Đó là Mã sung – chàng trai người Mông dũng mãnh, nhà giầu có. Sung cùng một đứa con gái và một bà cô sống vô tư trên triền núi. Vào những năm cuối thập kỷ 80 thuốc ở vùng cao nạn buôn bán nghiện hút nở rộ. Sung mang cái giầu của mình đi buôn bán và tụ tập hút thuốc phiện. Những chum thuốc phiện vàng chóe nhà Sung là tâm điểm của bọn nghiện hút đồng thời cũng làm cho máu anh hùng của Sung nổi lên. Chẳng mấy chốc lối sống hoang dại cùng với sự hào phóng của Sung đã hút hồn những con nghiện và những kẻ buôn bán thuốc phiện, Sung trượt dài, bắt đầu từ sự ỷ thế nhà giầu yêu Seo Mỷ, cướp Seo Mỷ không được rồi dẫn đến việc cưỡng hiếp Mỷ. Buôn bán thuốc phiện không thành mê muội nghe lời kẻ xấu hại bạn, hại anh rể, dẫn anh rể vào đường nghiện hút, mấy lần giết anh rể không thành. Cuối cùng Sung phải trả giá trong chính sự tàn sát của bọn buôn bán thuốc phiện.

Là những kẻ buôn bán thuốc phiện giấu mặt như Mo, như Tam, như Tắc… Thế lực của chúng như sợi dây thong lọng đưa bao kẻ hám lợi vào tròng, khuấy động sự yên bình của đồng bào. Không chỉ có vậy, cánh tay của chúng còn với dài khắp vùng Tây Bắc, sang tận Lào, khiến bao kẻ nhẹ dạ làm con dao trong tay kẻ ác.

Đối lập với Sung với bọn xấu là những người vùng cao lương thiện.

Đó là Mỷ Châu, cô con gái xinh đẹp đang học dưới tỉnh, vì nhà nghèo nên phải về quê nuôi bố mẹ. Ác thay, bố cô vì mê muội, vì nghiện hút đã nghe lời ngon ngọt bán đã bán cô cho Mã Sung để lấy thuốc hút. Mỷ cùng bạn thân là Lia (em gái của Mã Sung) quằn quại chống trả số phận, chống trả tai ách, Lia phải lìa đời vì chồng sa vào nghiện hút đến mức phải bán con, Mỷ phải lìa bỏ người yêu trong vô vọng. 

Đó là Sình – người đàn ông người Mông giỏi giang, hết lòng vì vợ vì con. Sình bị em rể Sung cuốn vào vòng nghiện hút, của nả trong nhà đội nón ra đi, hai đứa con phải bỏ học, vợ ngày càng quặt quẹo. Đỉnh điểm của bi kịch là Sình bán đi đứa con hơn mười tuổi và vợ anh tự tử bằng lá ngón. Sình bàng hoàng nhận ra con đường tối, chật vật lần ra ánh sáng. Song mọi sự không dễ dàng, đi vào vòng luẩn quẩn. Sình dẫn đầu một đoàn người bí mật đến vùng đất mới phá rừng làm rẫy liền vấp phải sự chống đối quyết liệt của những người dân sở tại giữ rừng, rồi sau đó buộc cán bộ chính quyền quê nhà phải cử người đi đón về. Rất may sau đó, bằng quyết tâm khai hoang phục hóa, bằng nỗ lực của mọi người, Sình dần thoát ra khỏi chật vật, hòa nhập vào cuộc sống mới cuộc sống và dần dần đổi đời, làm chủ cuộc sống của mình.

Đó là già bản Mã Lềnh, người vừa là gốc, là ngọn của bản. Gốc gác dòng họ của Già là người trồng và quản lý cả một vùng trồng thuốc phiện rộng lớn, là nguồn gốc của truyện thuyết về cây thuốc phiện. Già là người học nhiều biết rộng nên rất hiểu biết về tác hại của cây thuốc phiện. Đứng trước cuộc đời mới, Già phải trải qua cuộc đấu tranh tư tưởng quyết liệt, cuối cùng Già nghiêng về phía ánh sáng, khuyên con khuyên cháu bỏ thuốc, vắt kiệt sực mình cho việc khai phá cánh đồng Ma để làm thay đổi cuộc sống bản làng. Cái chết của Già vừa bi hùng, hết lòng vì nghĩa lớn, vừa làm thay đổi nếp nghĩ của nhiều người, động viên mọi người quyết tâm khai phá cánh đồng.

Đó là Nủ phuy - Người thanh niên trí thức mới gắn bó với đồng bào, trưởng thành từ phong trào, anh cùng với cán bộ Bách, bí thư Biên cùng Già bản, Mỷ Châu đã quyết tâm chống trồng và hút thuốc phiện, lấy quyết tâm khai phá cánh đồng Ma làm thay đổi cuộc sống của đồng bào. Tình duyên của anh với Mỷ Châu không thành nhưng đã lại ấn tường tốt đẹp, góp phần làm thay đổi những tập tục lạc hậu, thay đổi cuộc sống nghèo khổ của vùng đất quê hương.

Đó là Sơn – Một công an mật đóng vai một người hùng để thâm nhập phá vỡ đường dây buôn bán thuốc phiện lớn của vùng Tây Bắc.

Đó là những chính sách hỗ trợ kịp thời của Đảng và Nhà nước dần dần thay đổi cả bộ mặt đời sống cũng như nếp nghĩ cũ kỹ, lạc hậu cho từng nhà, cho cả vùng.

Phim kết thúc có hậu. Sau bao chật vật chiến đấu với định kiến, với gian nan vất vả, với chính bản thân mình cánh đồng Ma đã được khai phá, đã mang lại cơm no áo ấm cho người dân. Cuộc chiến gian khổ, dai dẳng giữa cái xấu, cái ác đã sáng tỏ. Cái ác bị trừng trị, nạn trồng cây thuốc phiện bị đẩy lùi, đường dây buôn bán thuốc phiện bị triệt phá, nan buôn bán thuốc phiện đã làm cho bọn xấu tự tàn sát lẫn nhau, dẫu còn gian nan vất vả song đời sống đồng bào dần trở lại bình thường.